Donderdag 28 februari 2008 - ROOSENDAAL - “Een voor mij bijzondere plek.” Zo typeert Jos Vermunt de Sint-Jan in Roosendaal, waar hij volgende week de Matthäus Passion leidt. De in Roosendaal geboren en getogen Vermunt staat dan op voor hem heilige grond.

Het langdradige dat veel mensen in de Passie menen te herkennen, is er volgens Jos Vermunt helemaal niet. foto's Marco Borggreve

Hij zette er zijn eerste schreden op muziekgebied, als koorknaap bij het Sint-Janskoor onder leiding van Jan Koenraad. Uit een muzikaal nest komt hij. Zijn vader Ad zingt ook, zijn grootvader was de in de regio befaamde tenor Toon Vermunt.

Bij de diamanten bruiloft van zijn ouders, in augustus, ging het er dan ook vrolijk aan toe. “Ik zat tijdens het diner naast Twan Lemmens. Ook een muzikant, maar dan bij het IQ Aarmoeinieke. Volgens mij is zo het idee ontstaan om aan mij de gouden bolhoed uit te reiken. En zo ben ik dit jaar opeens twee keer in korte tijd in Roosendaal. Eerst voor de bolhoed en volgende week voor de Matthäus Passion.”

Behalve de Sint-Jan spelen ook de muziekschool (ook onder directie van Jan Koenraad, van wie hij pianoles kreeg), het Norbertuscollege (“ik speelde in de schoolband”) en De Kring een rol in zijn muzikale vorming op jeugdige leeftijd. “Ik was veertien en had ook drumles, van Rien Coen. Hij kreeg het in 1971 gedaan dat ik tijdens een concert van het Brabants Orkest naast de paukenist op het podium mocht zitten, om de kunst van het paukenspel te bestuderen. Daar zat ik in zwart pak en met strikje. Een paar maanden later was ik solist in de St.-Jan in de Paukenmis van Joseph Haydn. Het heeft veel indruk op me gemaakt, en het heeft ongetwijfeld in belangrijke mate bijgedragen aan de keuze voor muziek die mijn leven nog steeds bepaalt.”

Een deel van het conservatoriumorkest dat naar de St. Jan komt om de Matthäus Passion uit te voeren.

Stond hij een maand geleden nog als gelegenheidsdirigent voor het luchtige IQ, volgende week is het allemaal serieus en - dat is nu eenmaal inherent aan de passiemuziek - aanmerkelijk zwaarmoediger.

Vermunt heeft de algehele leiding over de productie, die hij als studentenproject van het Amsterdams Conservatorium helemaal heeft ontwikkeld. Hij is aan die opleiding verbonden als docent koordirectie. Na Roosendaal, dat de primeur beleeft in de Sint-Jan, staat deze Matthäus Passion ook in Buren en in de Oude Kerk in Amsterdam.

Jos Vermunt geeft tijdens de uitvoering leiding aan twee orkesten (samen twintig muzikanten, allemaal conservatoriumstudenten) en twee koren van elk twaalf zangers (eveneens studenten). Daarnaast zijn er zes solisten, met hoofdrollen voor de evangelist (Mattheus), die vertolkt wordt door professioneel zanger Jan-Willem Schaafsma (oud-student aan het Amsterdams conservatorium) en de Jezusrol door Vermunts collega-docent Pierre Mak.

In deze tijd van het jaar maakt Jos Vermunt deel uit van een ‘rondreizend’ muziekcircus dat her en der in het land de passiemuziek brengt.

“Het is een oer-Nederlandse traditie geworden. Naarden en het Concertgebouw zijn van oudsher bekende plaatsen van uitvoering, maar het aantal neemt nog steeds toe. Ik maak deel uit van een groep professionals die met een koffer met de partituur erin van de ene zaal naar de andere gaat. Zelf doe ik dit nu alweer 25 jaar. Ooit was ik de jongste van de cast, bij deze productie ben ik in anciënniteit de oudste.”

Hij noemt de passie van Bach ‘inspirerend en tijdloos.’ “Toen ik er 25 jaar geleden mee begon, dacht ik dat het hele stuk dichtgetimmerd was. Het was al zo vaak uitgevoerd, overal ter wereld. Maar Bach mag dan wel de partituur hebben opgeschreven, je kunt het stuk steeds vanuit een andere invalshoek interpreteren. Het tempo met name ligt niet vast, daarover schrijft Bach niets voor. Als kunstenaar neem ik de vrijheid daar naar eigen inzicht mee om te gaan, maar wel op een ethisch verantwoorde manier natuurlijk. Dit jaar dirigeer ik ook in Eindhoven een uitvoering met Het Brabants Orkest en het Philips Koor. Dat wordt weer heel anders. Wat ik bijzonder vind aan de Bach-passion is dat het bijna een opera is. Met zeer veel dramatische en theatrale momenten. De arrogante hogepriester. De bijna ‘ingevlogen’ Pilatus, die zijn handen in onschuld wast. Het is duidelijk dat Bach, als hij niet aan de kerk maar aan een vorstenhuis verbonden was geweest, een groot operacomponist zou zijn geweest.”

Jos Vermunt geeft tijdens de uitvoering leiding aan twee orkesten, twee koren en zes solisten.

Vermunt onderscheidt als het ware drie lagen in het stuk van Bach. “Het drama van het evangelieverhaal is de eerste laag. Het lijdensverhaal van Christus, het verraad, de kruisiging. Dat is vervolgens door Bach op barokke wijze ingekleurd. Als tweede laag zijn er de aria's, waarin de gevoelens van de personages worden uitgediept, zoals Maria of Pilatus. En tot slot heb je nog de koralen, zoals het bekende Oh Haupt voll Blut und Wunde die door hun zeggingskracht ontegenzeggelijk een relatie met het hier en nu vormen. Die koralen vormen ook voor mezelf als het ware een privé-spiegel.”

Drie lagen, die steeds weer om voorrang strijden. “Dat maakt elke Passie ook weer verrassend. Het langdradige dat veel mensen erin menen te herkennen, is er helemaal niet. Het is een stuk vol dynamiek en passie, tempi, variatie, twee orkesten met ‘Blitz und Donner’: het levert een muzikaal drama op waarvan Roosendaal volgende week weer een primeur beleeft.”

- Het concert, op 7 maart, begint om 19.30 uur, de entree bedraagt ? 22,50. Kaarten zijn te koop bij VVV Roosendaal, Boekhandel het Verboden Rijk, Parrotia en Stichting St. Jan Cultuur. Voor reservering en informatie kunt u bellen met Stichting St. Jan Cultuur, telefoon 0165 - 523 160 (b.g.g. 06 - 511 95 921). Reserveren is ook mogelijk via de website van de St. Jan.

Bron: BN DeStem door Paulus Smits